Bài 1: Nhiều doanh nghiệp thuê đất nhưng để trống hàng chục nghìn m2 đất

Phó Tổng Thanh tra Chính phủ (TTCP) Đặng Công Huẩn vừa ký ban hành thông báo kết luận thanh tra về công tác quản lý Nhà nước và thực hiện pháp luật trong quy hoạch, quản lý xây dựng, đất đai, môi trường đối với khu công nghiệp (KCN), khu đô thị (KĐT); việc chuyển đổi nhà, đất công có vị trí đắc địa sang mục đích khác tại TP Hồ Chí Minh.

Theo TTCP, tại KCN Hiệp Phước, Cty CP Hùng Vương để lãng phí hơn 41,7 nghìn m2. Ảnh minh họa

Theo TTCP, trong những năm qua, công tác quy hoạch, quản lý theo quy hoạch và phát triển đô thị có nhiều tiến bộ. Tập trung phát triển đô thị, xây đựng đồng bộ kết cấu hạ tầng, mở rộng không gian đô thị, phục vụ tích cực phát triển công nghiệp, dịch vụ, nông nghiệp, văn hóa - xã hội, cải thiện dân sinh; thực hiện nhiều cơ chế, chính sách thu hút vốn đầu tư xã hội vào phát triển kết cấu hạ tầng, chỉnh trang đô thi, làm cho hệ thống hạ tầng, diện mạo đô thị ở nhiều khu vực thay đổi toàn diện, ngay càng văn minh, hiện đại…
Ngoài những kết quả đạt được, từ năm 2010 đến năm 2016, công tác quản lý Nhà nước và thực hiện pháp luật trong quy hoạch, quản lý xây dựng, đất đai, môi trường đối với KCN và KĐT; việc chuyển đổi mục đích đất công có vị trí đắc địa sang mục đích khác qua thanh tra phát hiện UBND TP, các sở, ngành và cá nhân đơn vị liên quan đã để xảy ra không ít tồn tại, khuyết điểm, vi phạm.
Đối với công tác quản lý Nhà nước và thực hiện pháp luật trong quy hoạch, quản lý xây dựng, đất đai, môi trường đối với KCN, qua thanh tra phát hiện nhiều doanh nghiệp thuê đất trong các KCN nhưng không đưa vào khai thác sử dụng (để đất trống) dẫn đến lãng phí tài nguyên đất hơn 53 nghìn m2 (trong đó tại KCN Hiệp Phước, Cty CP Hùng Vương để lãng phí hơn 41,7 nghìn m2; KCN Lê Minh Xuân, Cty CP Đầu tư Việt Nam hơn 7,2 nghìn m2; KCN Tân Bình, Cty TNHH Nga Băng Cốc hơn 4 nghìn m2).
Chậm giải phóng mặt bằng tổng diện tích 159,82 ha (trong đó KCN Cơ khí ô tô hơn 9,88ha; KCN Đông Nam hơn 5,81 ha; KCN Lê Minh Xuân 3 hơn 25,99 ha; KCN Tân Phú Trung hơn 52,6 ha; KCN Tân Tạo hơn 1,59 ha, mở rộng là 3,4 ha; KCN Vĩnh Lộ hơn 13,3 ha).
Không thực hiện trồng cây xanh bảo đảm theo quy định, theo quy hoạch được duyệt với diện tích 139,78 ha dẫn đến ảnh hưởng môi trường. Trong đó, KCN An Hạ hơn 4,9 ha; KCN Cơ khí ô tô hơn 13,4 ha; KCN Đông Nam hơn 5,6 ha; KCN Lê Minh Xuân 6,9 ha; KCN Lê Minh Xuân 3 hơn 20,6 ha; KCN Tân Tạo hơn 3,13 ha; KCN Tân Tạo mở rộng hơn 7,1 ha.
Thanh tra tại KCN Tây Bắc Củ Chi, TTCP cũng chỉ ra hàng loạt sai phạm như tính tiền thuê đất diện tích hơn 919 nghìn m2 không đúng thời gian của các hợp đồng thuê đất dẫn đến chậm nộp tiền vào ngân sách nhà nước; cho Cty CP Bia rượu nước giải khát Sài Gòn thuê đất nhưng để trống 24 ha và không có biện pháp xử lý gây lãng phí; sử dụng hơn 1,9 tỷ đồng nguồn duy tu trả cho việc xây dựng Văn phòng làm việc cơ quan Đảng, đoàn thể tại KCN Tây Bắc Củ Chi không đúng quy định của Bộ Tài chính.
Phê duyệt điều chỉnh quy hoạch chi tiết xây dựng tỉ lệ 1/2000 KCN Tây Bắc Củ Chi từ 215,7 ha xuống 208 ha làm giảm 7,7 ha về quy mô, diện tích, ranh giới của KCN Tây Bắc Củ Chi so với diện tích được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; không lấy ý kiến nhân dân trước khi phê duyệt điều chỉnh quy hoạch; không ban hành quy định quản lý quy hoạch điều chỉnh, dẫn đến không đảm bảo đúng quy trình, định hướng… tại các khu đất B3, B2, B1, A2, A1, C1, D, C2 là 70% (vượt quy chuẩn xây dựng quy định tối đa là 60%), dẫn đến một số khu chức năng không đảm bảo theo quy định.
Tại KCN Tân Tạo, Cty CP Đầu tư và Công nghiệp Tân Tạo (ITACO) ký hợp đồng cho thuê lại đất với một số ngân hàng không đúng theo quy hoạch được duyệt.
Ban Quản lý KCN đồng ý điều chỉnh quy hoạch không đúng thẩm quyền với tổng diện tích hơn 95,7 nghìn m2 tại các khu đất đã được quy hoạch để xây dựng với mục đích khác; thuê đất để xây dựng công trình công nghiệp nhưng cho thuê lại hoặc đầu tư xây dựng công trình không đúng mục đích được quy hoạch, thu lợi bất hợp khách hơn 98,1 tỷ đồng và hơn 233,8 nghìn USD; ITACO tự ý chia tách một số khu đất đã quy hoạch để xây dựng không đúng mục đích hoặc cho các doanh nghiệp khác thuê lại với tổng diện tích hơn 10,4 nghìn m2, thu lợi bất hợp pháp hơn 9,5 tỷ đồng, gây lãng phí, thất thoát tài nguyên vài tài sản của Nhà nước; cấp phép xây dựng vượt so với quy hoạch (Cty CP S.P.M vượt 2 tầng, Cty CP Khai thác và Phát triển Kho vận Tân Tạo vượt 2 tầng, Cty TNHH Việt Nam Paiho vượt 4 tầng)…
Không chỉ vậy, KCN Tân Tạo còn mở rộng cho 93 nhà đầu tư thuê lại đất đã thu về tổng số tiền hơn 1 nghìn tỷ đồng và hơn 5,8 triệu USD trong giai đoạn trước ngày 1/7/2014 nhưng đến nay chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính với Nhà nước, gây thiệt hại cho ngân sách Nhà nước; cho 5 nhà đầu tư (Cty CP Dược DANAPHA, Cty TNHH Dây sợi Rồng Á Châu, Cty TNHH S.T.D & S, Cty TNHH MTV SX và TM Mỹ phẩm Đăng Dương, Cty TNHH Sản xuất TM XNK Tạ Minh Quang) thuê lại đất trong giai đoạn từ 1/7/2014 đến thời điểm tháng 9/2017 với hình thức thu tiền 1 lần hơn 142,5 tỷ đồng, trong khi quy định chỉ được cho thuê lại đất với hình thức trả tiền thuê đất hàng năm; chưa lập và trình đề án tổng thể về phát triển các công trình kết cấu hạ tầng; chưa báo cáo về nhu cầu phát triển các công trình kết cấu hạ tầng ngoài KCN mở rộng.
UBND TP phê duyệt điều chỉnh quy hoạch giảm từ 27,09 ha xuống 21,12ha; phê duyệt bổ sung 10,55 ha làm trung tâm đào tạo dạy nghề, phê duyệt tách hơn 7,3 nghìn m2 đất quy hoạch KCN để phục vụ DA kinh doanh bãi đậu xe khi chưa có ý kiến của Bộ Xây dựng vi phạm quy định tại Nghị định số 29/2008/NĐ- CP của Chính phủ.
Tại KCN Vĩnh Lộc, huyện Bình Chánh, xây dựng trụ sở làm việc Đảng - Công đoàn - Đoàn Thanh niên vào đất quy hoạch cây xanh; không ban hành điều lệ quản lý xây dựng tại KCN dẫn đến quản lý xây dựng lỏng lẻo, thực hiện thiếu đồng bộ; UBND TP Hồ Chí Minh chuyển đổi đất cây xanh cách ly, đất giao thông, đất trung tâm công cộng, đất khu xử lý kỹ thuật thành đất nhà máy, xí nghiệp; dùng một phần đất kho tàng theo quy hoạch được duyệt cho Cty Thuốc lá Bến Thành thuê xây dựng nhà máy sản xuất; Cty CP Hoàng Quỳnh xây dựng nhà máy sản xuất bia diện tích 1,5 ha, nhưng không có giấy phép xây dựng, xây dựng vượt ra ngoài ranh đất, lấn vào phần đất giao thông của KCN; cấp phép xây dựng khu xử lý nước thải vào đất cây xanh của KCN.
Tại KCN Tân Bình, UBND TP phê duyệt quy hoạch chi tiết 1/2000 không phù hợp với quy hoạch được Thủ tướng Chính phù phê duyệt; không tiến hành phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch chi tiết, không lấy ý kiến nhân dân và UBND phường sở tại, không lập điều lệ quản lý quy hoạch chi tiết xây dựng và phê duyệt diện tích cây xanh là 7,43 ha chiếm 7,01% không đúng quy định.
Còn tại KCN Tân Bình mở rộng, sử dụng lô đất ký hiệu cụm 1 diện tích 5,25 ha và lô đất ký hiệu cụm 2 diện tích 2,31 ha theo quy hoạch được duyệt là đất công nghiệp nhưng lại xây dựng kho bãi cho thuê; lô đất ký hiệu cụm 3 điện tích 2,3 ha theo quy hoạch được duyệt là đất công trình đầu mối kỹ thuật nhưng lại xây dựng kho bãi cho thuê; lô đất ký hiệu cụm 4 diện tích 2,3 ha theo quy hoạch được duyệt là đất trung tâm điều hành, dịch vụ công cộng nhung lại xây dựng cây xăng, gara ô tô, kho xưởng cho thuê...
Theo TTCP, trách nhiệm để xảy ra những tồn tại, khuyết điểm, sai phạm tại các KCN nêu trên thuộc trách nhiệm của các chủ đầu tư KCN, các sở, ngành của TP (Sở Tài nguyên và Môi trường, Sở Xây dựng...), UBND các quận, huyện có KCN, Ban Quản lý KCN TP và UBND TP Hồ Chí Minh.

Theo Phương Hiếu - Tạp chí Thanh tra