Cần quản lý chặt thuốc lá thế hệ mới

Hiện nay, tỉ lệ người dùng thuốc lá điện tử, thuốc lá thế hệ mới đang có xu hướng gia tăng, đặc biệt là trong giới trẻ. Trước thực trạng này, vấn đề cấp bách đặt ra là phải có chế tài đủ mạnh để quản lý mặt hàng này.

Nhiều thách thức trong công tác quản lý

Những năm gần đây, việc sử dụng thuốc lá điện tử (dùng thiết bị sử dụng pin làm nóng dung dịch để tạo ra khí/khói cho người dùng, chứa chất tạo mùi…) đang có xu hướng gia tăng, đặc biệt trong lứa tuổi học sinh. Theo thông tin của Tổ chức Y tế thế giới (WHO) đưa ra tại Hội thảo cung cấp thông tin về phòng, chống tác hại thuốc lá vừa qua cho thấy, năm 2019, tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử trong học sinh từ 12 -17 tuổi tại Việt Nam là 2,6%; năm 2021 - 2022, tỉ lệ sử dụng thuốc lá trong học sinh độ tuổi từ 13 - 15 tuổi là 3,5%. Trong khi đó, tỉ lệ sử dụng thuốc lá điện tử đối với học sinh đặc biệt cao ở các thành phố lớn chiếm 8,35%

Các sản phẩm thuốc lá điện tử tiềm ẩn nhiều nguy cơ ảnh hướng đến sức khỏe người hút trực tiếp và hút thụ động.

Qua phản ánh của các cơ sở khám, chữa bệnh và phương tiện thông tin đại chúng, gần đây nhiều trường hợp học sinh phải cấp cứu vì ngộ độc nicotine và các dung dịch có trong sản phẩm thuốc lá điện tử. Ngoài các tác hại giống như thuốc lá điếu thông thường, thuốc lá điện tử, thuốc lá hun nóng còn có nguy cơ làm phát sinh các tệ nạn xã hội, nhất là việc sử dụng ma túy và các chất gây nghiện khác.

Chia sẻ tại hội thảo về phòng chống tác hại thuốc lá, Thứ trưởng Bộ Y tế Trần Văn Thuấn cho biết, hiện nay sản phẩm thuốc lá lậu được quảng bá và thu hút giới trẻ bằng nhiều hình thức, thông qua nhiều kênh thông tin khác nhau. Vì thế, thanh thiếu niên có thể dễ dàng mua các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới không rõ nguồn gốc xuất xứ thông qua các trang mạng xã hội và internet mà không bị kiểm soát. Chính vì vậy, việc nâng cao nhận thức của giới trẻ và quản lý thuốc lá điện tử đang gặp nhiều thách thức.

Có thể thấy, kinh doanh, sử dụng thuốc lá thế hệ mới hay thuốc lá điện tử, thuốc lá hun nóng nhập lậu đã và đang diễn ra ngày càng phổ biến và tiềm ẩn nhiều nguy cơ làm ảnh hưởng đến vấn đề an ninh trật tự và sức khỏe của người dân. Theo Cục Quản lý thị trường Hà Nội, qua thực tiễn kiểm tra, kiểm soát thị trường, xử lý vi phạm thời gian qua cho thấy, mặt hàng thuốc lá điện tử và thuốc lá hun nóng được đưa về Việt Nam chủ yếu qua đường nhập khẩu phi thương mại, không có hóa đơn chứng minh nguồn gốc hàng hóa.

Trong khi đó, hoạt động mua bán, quảng cáo, giới thiệu sản phẩm, chia sẻ thông tin về các loại thuốc lá lại đang diễn ra công khai trên các tài khoản cá nhân; các hội, nhóm có rất nhiều thành viên tham gia trên các mạng xã hội, internet và một số website thương mại điện tử kinh doanh các sản phẩm này. Thậm chí, thông qua quá trình kiểm tra, rà soát, lực lượng Quản lý thị trường cũng phát hiện và xử lý một số điểm bán hàng công khai trên thị trường. Đơn cử như đầu năm 2023, Đội 17, Cục Quản lý thị trường Hà Nội đã phát hiện và tạm giữ hơn 1.000 sản phẩm thuốc lá điện tử, tinh dầu thuốc lá điện tử không rõ nguồn gốc xuất xứ tại cơ sở kinh doanh số 5, ngõ 1, Nguyễn Văn Huyên (Cầu Giấy)…

Cần những chế tài xử phạt đủ mạnh

Mặc dù mới xuất hiện trong khoảng 10 năm trở lại đây, tuy nhiên, rất nhiều nghiên cứu bước đầu đã chỉ ra hậu quả đối với sức khỏe của việc sử dụng và tiếp xúc thụ động với các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới. Nguy cơ về thuốc lá điện tử ảnh hưởng đến sức khỏe là điều hiện hữu, nhưng một điều đáng lo ngại việc quản lý và xử lý đối với các sản phẩm thuốc lá điện tử này vẫn đang là vấn đề nan giải, khi hiện nay, Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá không quy định đối với các sản phẩm “thuốc lá điện tử”, “thuốc lá hun nóng”. Vì vậy, các sản phẩm này chưa được phép nhập khẩu, kinh doanh và lưu hành hợp pháp tại Việt Nam, trong khi đó, lực lượng Quản lý thị trường lại không thể xử phạt mạnh tay các hành vi vi phạm kinh doanh, sử dụng thuốc lá điện tử.

Chia sẻ về những bất cập này, ông Trần Việt Hùng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý thị trường Hà Nội cho biết, những sản phẩm thuốc lá thế hệ mới có những yếu tố gây hại cho sức khỏe con người, do đó được áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả buộc tiêu hủy hàng hóa. Trong trường hợp không xác định được chủ sở hữu của hàng hóa, cơ quan chức năng sẽ áp dụng hình thức tịch thu tang vật vi phạm để xử lý tiêu hủy như những hàng hóa thông thường khác.

Đặc biệt, việc bán thuốc lá điện tử thông qua các trang mạng xã hội, website thương mại điện tử dẫn đến khó khăn cho lực lượng chức năng trong việc tìm hiểu, thu thập thông tin, kiểm tra, xử lý do trong nhiều trường hợp không xác định được không gian cụ thể về địa điểm bán hàng, địa điểm trữ hàng hóa của các đối tượng kinh doanh.

Để tăng cường công tác quản lý đối với mặt hàng này, theo đại diện Cục Quản lý thị trường Hà Nội, thời gian tới, lực lượng Quản lý thị trường Hà Nội sẽ cùng lực lượng Quản lý thị trường cả nước chủ động phối hợp với lực lượng Công an rà soát, xác định địa bàn, đối tượng trọng điểm; tập trung đấu tranh, triệt phá các đường dây, ổ nhóm buôn lậu, vận chuyển, kinh doanh trái phép; chú trọng các địa bàn trọng điểm như thành phố Hồ Chí Minh, Hà Nội, Hải Phòng...

Đồng thời, tăng cường công tác tuyên truyền; vận động các tổ chức, cá nhân hoạt động thương mại trên địa bàn thực hiện nghiêm việc cam kết không kinh doanh, buôn bán, tàng trữ thuốc lá điện tử, thuốc lá hun nóng nhập lậu; cảnh báo cho người tiêu dùng các nguy cơ ảnh hưởng tới sức khỏe từ thuốc lá điện tử, thuốc lá hun nóng nhập lậu, không rõ nguồn gốc, xuất xứ. Đặc biệt, xử lý nghiêm người đứng đầu, các cá nhân, tập thể thiếu tinh thần trách nhiệm, làm ngơ hoặc tiếp tay để hoạt động buôn lậu thuốc lá diễn ra trên địa bàn phụ trách.

Đỗ Đạt

Nguồn: https://laodongthudo.vn/can-quan-ly-chat-thuoc-la-the-he-moi-156445.html